Kloof ZZP’ers en werknemers gevaarlijk voor economie

Kloof tussen ZZP’ers en werknemers gevaarlijk voor economie

Het oordeel van de Commissie Regulering van werk is helder. Arbeid verbrokkelt door te veel flexcontracten. De conclusie: het verschil tussen vaste en flexibele krachten moet kleiner. “Het is zo erg dat het economisch, sociaal en maatschappelijk ongezond wordt”, aldus Hans Borstlap oud top ambtenaar en voorzitter van de commissie.

Wat is Commissie Regulering van werk

De Commissie Regulering van werk, ingesteld door minister Koolmees, is een onafhankelijke commissie die de werking van de arbeidsmarkt onderzoekt. De commissie onderzoekt of de regels in Nederland nog leiden tot de gewenste uitkomsten voor werkenden, bedrijven en de samenleving.

De Commissie Regulering van werk, ook wel de comissie Borstlap genoemd, heeft zich het afgelopen jaar gebogen over de vraag hoe een nieuw ontwerp voor de regulering van werk er uit zou moeten zien. In de commissie zitten met name juristen en economen met een academische achtergrond. Deze groep vormt samen met experts en vertegenwoordigers uit het politieke veld, de commissie die het huidig “maatschappelijk probleem” hebben geanalyseerd en verwerkt tot een eindrapport.

Drie adviesvragen van het kabinet

Welke ontwikkelingen hebben een fundamentele invloed op de arbeidsmarkt en de positie van werkenden?
Leiden die ontwikkelingen tot knelpunten met de huidige regels?
Welke oplossingen zijn er om eventuele knelpunten nu en voor de toekomst weg te nemen?

Het eindrapport van de commissie werd op 23 januari 2020 gepubliceerd.

Download: “Eindrapport Commissie Regulering van Werk”

Minimum ZZP uurtarief lost niets op

Halverwege vorig jaar kwam minister Koolmees met een wetsvoorstel met betrekking tot het invoeren van een minimum uurtarief voor ZZP’ers. Wouter Koolmees van sociale zaken wil dat slecht verdienende ZZP’ers vanaf dit jaar minimaal 16 euro per uur gaan verdienen. De minister vindt dit belangrijk zodat ook deze zelfstandigen hun hoofd boven water kunnen houden.

De commissieleden laten in hun eindrapport blijken dat het minimum uurtarief niet past bij de gestelde doelen. Een dergelijk minimum uurtarief brengt een flinke administratieve last met zich mee. Ieder gewerkt uur zal moeten worden bijgehouden. De commissie vraagt zich overigens af dit tot de gewenste resultaten zal leiden. Ondertussen zorgt de discussie ervoor dat veel ZZP'ers leven in onzekerheid en stress.

“We verkleinen verschillen tussen vast en flex. De ZZP-wetgeving staat in de steigers.” - Minister Koolmees

Terugdringen fiscale voordelen

Aan de onderlaag van de arbeidsmarkt lost het minimumtarief helemaal niets op, zegt Hans Borstlap. Zolang ZZP’ers gebruik kunnen maken van de fiscale voordelen, zal het ondernemerschap aantrekkelijk blijven. Ten opzichte van de werknemer, blijft er aan de strijkstok van de ZZP’er meer hangen.

Een arbeidsongeschiktheidsverzekering is niet verplicht. Daarnaast ontvangt een zelfstandige, dankzij de zelfstandigenaftrek, 7.000 euro aan belastingvoordeel. Evenals het opbouwen van een aanvullend pensioen.

Een ZZP'er geniet volledig van de fiscale voordelen en houdt netto meer over als er ook geen pensioen opbouw plaatsvindt. Daar komt ook bij dat deze groep minder belasting afdraagt voor sociale voorzieningen als de AOW.

“Het begint allemaal bij het terugdringen van fiscale voordelen voor ZZP’ers. Doe je dat niet, dan blijft het hozen.” – Hans Borstlap

Conclusie van Commissie Borstlap

De commissie stelt dat de groeiende ongelijkheid op de arbeidsmarkt niet alleen onrechtvaardig voor grote groepen mensen, maar ook schadelijk voor de economie. Door de mate van onzekerheid over werk en inkomen kunnen ZZP’ers geen huis kopen en durven zij geen gezin te stichten.

Het aantal werknemers met een vast dienstverband neemt af. Echter heeft deze groep meer rechten en zekerheden dan de alsmaar groeiende groep zelfstandigen. Terwijl zelfstandigen juist weer grote belastingvoordelen hebben.

De commissie heeft als streven om naar een arbeidsmarkt te gaan waarin werkenden kiezen voor de aard van het werk. In tegenstelling tot de financiële voordelen. Volgens Borstlap kan dit onder andere bereikt worden door het verplicht stellen van de arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers.

Premie betalen wordt verplicht en het uurtarief zal daarom omhoog gaan waardoor flexkrachten kostbaarder worden. De commissie vindt ook dat flexibele krachten duurder moeten worden. Tevens moet deze groep onder dezelfde arbeidsvoorwaarden werken als vast personeel. Fiscale voordelen voor zelfstandigen, denk aan de zelfstandigenaftrek, worden daarnaast afgebouwd, veel sneller dan het kabinet van plan is.

Rijksoverheid: “Koolmees: evenwichtige analyse commissie Borstlap”

Advies Commissie Regulering van werk

Versoepeling van het ontslagrecht

De relatie tussen werkgever en werknemer moet losser worden. Werkgevers mogen functie, arbeidsplaats en werktijd van werknemers aanpassen wegens bedrijfseconomische omstandigheden;
De werkgever kan, na goedkeuring door het UWV, deeltijdontslag opleggen wegens bedrijfseconomische omstandigheden;
Een ontslagaanvraag vanwege disfunctioneren moet de rechter altijd toekennen. Als er geen redelijke grond is, volgt een boete.

De belastingen

Alle werkenden (zowelzelfstandigen als werknemers) gaan dezelfde belastingen krijgen;
Belastingvoordelen voor ZZP'ers worden langzaam afgebouwd;
Belastingregels voor ZZP'ers en directeuren-grootaandeelhouders worden toegespitst op het vermogen in de onderneming. Belastingvoordeel is er alleen voor wie daadwerkelijk onderneemt;
Hogere premies in de sociale zekerheid voor flexibele krachten, te betalen door werkgevers;
Een hoger wettelijk minimumloon voor zelfstandigen;
Tijdelijke contracten mogen maximaal twee jaar duren. Op dit moment is dat drie jaar;
Oproepkrachten krijgen per kwartaal een minimum aantal betaalde uren toegezegd;
Uitzendkrachten krijgen de arbeidsvoorwaarden van het bedrijf waar ze werken;
Bemiddelaars (dus geen uitzendbureaus, maar bijvoorbeeld een platform op internet) worden gelijkgesteld met werkgevers voor betaling belastingen en premies als de betaling via de bemiddelaar loopt.

Werken

Er zijn drie groepen werkenden: zelfstandigen, werknemers met een contract (tijdelijk of vast) en uitzendkrachten;
Wie voor een bedrijf of organisatie werkt, is werknemer. Tenzij door de opdrachtgever kan worden aangetoond dat de werkende echt een zelfstandige is. De bewijslast wordt omgedraaid in vergelijking met nu;
Uitzendkrachten doen alleen werk dat qua duur en omvang van tevoren niet, of moeilijk is te overzien. Vluchtroutes worden bestreden en afgesloten. Uitzendwerk duurt maximaal 26 weken;
Werkenden krijgen hulp om hun rechten op te eisen.

Een leven lang leren

Iedereen krijgt bij de geboorte een persoonlijk ontwikkelbudget;
De werkgever stort maandelijks een bijdrage in dat budget;
Bij ontslag wordt de transitievergoeding in het ontwikkelbudget gestort.
Verzekeringen
Bij ziekte betaalt de werkgever voortaan één jaar het loon door in plaats van twee jaar nu;
Er komt een publieke basisverzekering tegen arbeidsongeschiktheid op het bestaansminimum, voor alle werkenden die een jaar niet hebben kunnen werken. Voor werknemers blijft daarboven het huidige, hogere niveau bestaan. Zelfstandigen kunnen zich bijverzekeren.

Werkloosheidsuitkering WW

De WW‐uitkering voor ontslagen werknemers wordt hoog en kortlopend. Nu is de WW-uitkering maximaal twee jaar;
Iedereen wordt verplicht tot periodieke om- of bijscholing via de ‘loopbaanwinkel’, betaald uit het persoonlijk ontwikkelbudget.

Pensioen

Voor aanvullend pensioen boven de AOW gelden nu nog afwijkende verplichtingen voor verschillende werkenden. De commissie wil een gelijk speelveld en daarom ligt een ‘aanvullende voorziening in het fundament voor alle werkenden’ voor de hand. De vraag of dit neerkomt op een hogere AOW-uitkering wordt in het rapport niet uitgewerkt.

FNV: Lof en kritiek

Vakbond FNV zegt blij te zijn dat de Commissie Borstlap dezelfde conclusie trekt als de bond, ‘namelijk dat de doorgeslagen flexibilisering van de arbeidsmarkt aangepakt moet worden en dat er een einde moet komen aan de wildgroei van contracten’.

Wel gaat de commissie volgens de FNV te ver met het terugschroeven van de ontslagbescherming. ‘In de praktijk zou dan de preventieve toets verdwijnen en het voorstel voor deeltijdontslag zou werknemers vogelvrij verklaren’, zegt FNV-bestuurder Zakaria Boufangacha.

De FNV vindt ook dat er weinig oog is voor de rol die werkgevers gespeeld hebben in de flexibilisering. ‘In het rapport lijkt het alsof werkgevers de huidige situatie is overkomen, terwijl zij hier zelf jarenlang op hebben aangestuurd.’

De commissie besteedt volgens de bond weinig aandacht aan kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt, zoals mensen met een arbeidshandicap.

CNV: Tevreden

Het CNV is blij dat de Commissie Borstlap de verstoorde verhoudingen op de arbeidsmarkt erkent. De bond wijst op problemen bij flexwerkers. ‘Ze verdienen minder, hebben nauwelijks zekerheid, zijn vaak niet verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid en lopen meer risico op een bedrijfsongeval en op uitbuiting,’ zegt Piet Fortuin van het CNV.

De bond roept op tempo te maken met de hervormingen op de arbeidsmarkt.

VNO-NCW, MKB-NL en LTO: ‘Arbeidsrecht uit de vorige eeuw’

Dat volgens de Commissie Borstlap ‘alle werkenden werknemer zijn, tenzij’, past volgens ondernemingsorganisaties VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland niet bij een moderne arbeidsmarkt. ‘Daar moet juist een verscheidenheid aan arbeidsrelaties gelijkwaardig naast elkaar kunnen bestaan.

Voor de werkende van de 21ste eeuw moeten het arbeidsrecht en het vaste arbeidscontract uit het begin van de vorige eeuw niet meer als norm gelden.’

De ondernemingsorganisaties zijn het ermee eens dat er maatregelen moeten worden genomen tegen de doorgeslagen flex. ‘Maar tijdelijk werk en ondernemerschap zwaarder belasten is niet de juiste route. Het gaat niet aan ondernemers gelijk te behandelen als andere werkenden, terwijl zij bestaansrisico’s geheel voor eigen rekening nemen.’

Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU): ‘Verrast’

De ABU zegt verrast te zijn over de ‘vergaande en gedetailleerde’ adviezen van de commissie over uitzendwerk, terwijl het rapport verder vooral richtinggevend van aard is. De uitwerking van de adviezen doet volgens ABU-directeur Jurriën Koops geen recht aan de belangrijke functie van uitzendwerk bij het aan het werk helpen en houden van mensen en aan het bieden van wendbaarheid voor bedrijven.

Zelfstandigen Bouw: ‘Oud denken’

Ook ondernemersorganisatie Zelfstandigen Bouw hekelt het plan om iedere werkende als werknemer te beschouwen tenzij kan worden aangetoond dat deze een zelfstandige is. Dat gaat voorbij aan de behoefte van zelfstandigen om in vrijheid te ondernemen en zeggenschap te hebben over hun eigen werk. ‘Dat getuigt van oud denken en een gebrek aan respect voor de ruim 1 miljoen zzp’ers’, laat de organisatie weten.

‘Einde payrolling betekent meer zorgen voor MKB’

Sinds de invoering van de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab) op 1 januari 2020 is een payrollovereenkomst feitelijk gelijk aan een ‘gewone’ arbeidsovereenkomst. Hoewel payrolling dus niet ‘flexer’ is dan een gewone arbeidsovereenkomst, wil de Commissie Borstlap payrollconstructies verbieden, zo stelt Henk Geurtsen van Experts in Flex op Flexmarkt.nl.
Als payrolling niet meer mogelijk is, krijgen MKB-ondernemers in Nederland er dus nog meer kopzorgen bij, met dank aan Borstlap, zo stelt Geurtsen.

Bronnen: trouw.nl, AD.nl, Volkskrant.nl, rijksoverheid.nl, ornet.nl

ZEZ uitkering